3 Cách viết công thức thay thế hàm VLOOKUP ngược hiệu quả

Q: Hàm VLOOKUP ngược là gì? Có dùng được không?

Hàm VLOOKUP ngược là cách gọi thông dụng cho thao tác tra cứu giá trị từ cột bên phải sang cột bên trái trong Excel, ngược lại với cơ chế hoạt động mặc định của hàm VLOOKUP. Thay vì tra cứu từ trái sang phải như thông thường, nhiều trường hợp thực tế lại yêu cầu dò ngược

03/07/2025. Tin học văn phòng

Rate this post

Bạn đang gặp khó khăn khi tra cứu dữ liệu từ phải sang trái trong Excel? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hàm VLOOKUP ngược, lý do vì sao VLOOKUP truyền thống không đáp ứng được và cách thay thế bằng các công thức linh hoạt hơn như INDEX + MATCH hoặc XLOOKUP, kèm ví dụ minh họa và file mẫu dễ áp dụng.

Danh sách

I. Hàm VLOOKUP ngược là gì? Có dùng được không?

3 Cách viết công thức thay thế hàm VLOOKUP ngược hiệu quả

Hàm VLOOKUP ngược là cách gọi thông dụng cho thao tác tra cứu giá trị từ cột bên phải sang cột bên trái trong Excel, ngược lại với cơ chế hoạt động mặc định của hàm VLOOKUP. Thay vì tra cứu từ trái sang phải như thông thường, nhiều trường hợp thực tế lại yêu cầu dò ngược – ví dụ:

Tìm mã sản phẩm từ tên sản phẩm
Tìm ID nhân viên từ tên hoặc phòng ban
Tìm mã hóa đơn từ tên khách hàng

Tuy nhiên, hàm VLOOKUP trong Excel chỉ hỗ trợ dò từ trái sang phải – tức là cột chứa giá trị trả về phải nằm bên phải cột dò tìm. Nếu người dùng áp dụng VLOOKUP trong trường hợp ngược lại, kết quả sẽ trả về lỗi hoặc sai lệch.

Chính vì vậy, để giải quyết yêu cầu vlookup ngược, bạn không thể sử dụng cú pháp thông thường mà phải kết hợp thêm hàm khác hoặc thay thế hoàn toàn công thức.

II. Những giới hạn của VLOOKUP ngược và cách vượt qua

Giới hạn cố định của VLOOKUP
- Không thể dò ngược: VLOOKUP bắt buộc phải có cột tra cứu nằm bên trái và cột trả về nằm bên phải.
- Không linh hoạt khi chèn thêm hoặc xoá cột giữa bảng dữ liệu (vì sử dụng chỉ số cột cố định).
- Khó xử lý các bảng có cấu trúc thay đổi thường xuyên hoặc nhiều điều kiện.
Cách vượt qua hạn chế bằng các công thức thay thế
- INDEX + MATCH: Đây là cặp hàm mạnh mẽ cho phép bạn dò từ phải sang trái, dò theo bất kỳ chiều nào và linh hoạt khi dữ liệu thay đổi.
  - Ví dụ: =INDEX(cột_trả_về, MATCH(giá_trị_dò_tìm, cột_dò_tìm, 0))
  - Cột trả về và cột dò tìm không cần theo thứ tự cố định.
- XLOOKUP (chỉ có từ Excel 365 trở đi): Dò hai chiều, đơn giản cú pháp hơn, thay thế toàn diện cho VLOOKUP.
  - Cấu trúc: =XLOOKUP(giá_trị_dò_tìm, cột_dò_tìm, cột_trả_về)

So sánh tốc độ và độ linh hoạt

Công thức	Dò ngược	Dò nhiều chiều	Tự động theo tiêu đề	Tốc độ xử lý	Độ phổ biến
VLOOKUP	❌	❌	❌	Trung bình	Rất cao
INDEX + MATCH	✅	✅	✅	Cao	Cao
XLOOKUP	✅	✅	✅	Cao	Đang tăng

Việc nắm rõ những giới hạn và giải pháp thay thế giúp bạn chủ động hơn khi thiết kế file Excel, đặc biệt trong các báo cáo linh động, quản lý sản phẩm, kho, hoặc bảng dữ liệu phụ trợ nhiều chiều.

III. Cách viết công thức thay thế hàm VLOOKUP ngược

Trong Excel, do hàm VLOOKUP ngược không hỗ trợ tra cứu từ phải sang trái, bạn cần sử dụng các công thức thay thế như INDEX + MATCH hoặc XLOOKUP (trong Excel 365 hoặc Excel 2021 trở lên).

1. Công thức INDEX + MATCH để dò ngược

Cấu trúc chung:

=INDEX(cột_kết_quả, MATCH(giá_trị_dò, cột_điều_kiện, 0))

Giải thích từng thành phần:

cột_kết_quả: Cột bạn muốn trả về giá trị (có thể nằm trước cột điều kiện).
giá_trị_dò: Giá trị bạn cần dò tìm.
cột_điều_kiện: Cột chứa điều kiện so sánh.
0: Chế độ dò chính xác tuyệt đối.

Ưu điểm vượt trội của công thức này:

Dò ngược từ phải sang trái – khắc phục nhược điểm cố hữu của VLOOKUP.
Không bị ảnh hưởng khi thêm hoặc xóa cột, vì không dùng chỉ số cột.
Linh hoạt hơn khi kết hợp với các hàm IF, TEXT, LEFT, RIGHT…

Ví dụ công thức hàm vlookup ngược:

Bạn có bảng dữ liệu có tên sản phẩm ở cột B và mã sản phẩm ở cột A, bạn muốn tìm mã sản phẩm theo tên sản phẩm, công thức sẽ là:

=INDEX(A2:A10, MATCH(“Tên sản phẩm cần tìm”, B2:B10, 0))

2. Công thức XLOOKUP trong Excel mới

Nếu bạn sử dụng Excel 365 hoặc Excel 2021 trở lên, bạn có thể áp dụng hàm XLOOKUP, một phiên bản nâng cấp toàn diện của VLOOKUP.

Cấu trúc chung hàm vlookup ngược:

=XLOOKUP(giá_trị_dò, cột_điều_kiện, cột_kết_quả)

Ưu điểm nổi bật:

Dò được từ trái sang phải hoặc phải sang trái.
Không cần xác định số thứ tự cột như VLOOKUP.
Có thể thay thế hoàn toàn cả VLOOKUP lẫn INDEX + MATCH.

Ví dụ:

=XLOOKUP(“Tên sản phẩm cần tìm”, B2:B10, A2:A10)

→ Công thức trên giúp bạn tìm mã sản phẩm trong cột A từ tên sản phẩm ở cột B mà không cần quan tâm thứ tự cột.

3. Dùng kết hợp INDEX + MATCH + IFERROR để chống lỗi #N/A (biến thể nâng cao)

Cấu trúc công thức hàm vlookup ngược:

=IFERROR(INDEX(cột_kết_quả, MATCH(giá_trị_dò, cột_điều_kiện, 0)), "")

Giải thích thành phần:

INDEX(cột_kết_quả, ...): Trả về giá trị từ cột kết quả, tại dòng tương ứng tìm được.
MATCH(giá_trị_dò, cột_điều_kiện, 0): Tìm vị trí của giá trị dò trong cột điều kiện.
IFERROR(..., ""): Nếu công thức gây lỗi (ví dụ: không tìm thấy giá trị), sẽ trả về chuỗi rỗng ("") thay vì báo lỗi #N/A.

Lợi ích của IFERROR:

Giúp bảng tính sạch đẹp hơn, không bị lỗi gây mất tập trung.
Hữu ích khi kết hợp dữ liệu nhiều sheet, nhiều nguồn không đồng nhất.
Dễ kết hợp công thức khác như IF, TEXT để hiển thị nội dung tùy chỉnh.

Ví dụ minh họa:

Tình huống:
Bạn có bảng nhân viên trong Sheet2 như sau:

Tên nhân viên	Mã NV
Nguyễn An	NV001
Lê Bình	NV002
Trần Cường	NV003

Bạn muốn tìm mã nhân viên theo tên, đặt công thức ở Sheet1, ô B2:

=IFERROR(INDEX(Sheet2!B2:B4, MATCH(A2, Sheet2!A2:A4, 0)), “”)

A2: Là ô chứa tên cần dò.
Sheet2!A2:A4: Là cột chứa tên nhân viên.
Sheet2!B2:B4: Là cột trả về mã nhân viên.

Kết quả: Nếu tên nhân viên có tồn tại, công thức trả về mã tương ứng. Nếu không có, ô sẽ trống chứ không hiện lỗi.

IV. Ví dụ minh họa sử dụng hàm VLOOKUP ngược bằng INDEX + MATCH

Ví dụ minh họa sử dụng hàm VLOOKUP ngược bằng INDEX + MATCH

Để giúp bạn hiểu rõ hơn, dưới đây là một số ví dụ thực tế thường gặp trong công việc Excel:

Ví dụ 1: Tìm mã sản phẩm từ tên sản phẩm

A (Mã SP)	B (Tên SP)
SP001	Bút bi Thiên Long
SP002	Vở Campus
SP003	Thước kẻ 30cm

Yêu cầu: Tìm mã sản phẩm ứng với tên “Vở Campus”.

Công thức:

=INDEX(A2:A4, MATCH(“Vở Campus”, B2:B4, 0))

Kết quả: SP002

Giải thích:

MATCH dò “Vở Campus” trong cột B → kết quả là dòng thứ 2.
INDEX trả về giá trị dòng thứ 2 ở cột A → “SP002”.

Ví dụ 2: Tìm ID nhân viên từ tên phòng ban

A (ID NV)	B (Tên NV)	C (Phòng ban)
NV001	Linh	Kế toán
NV002	Hưng	Hành chính
NV003	Mai	Kinh doanh

Yêu cầu: Tìm ID của nhân viên thuộc phòng ban “Kinh doanh”.

Công thức:

=INDEX(A2:A4, MATCH(“Kinh doanh”, C2:C4, 0))

Kết quả: NV003

Giải thích:

MATCH tìm “Kinh doanh” trong cột C → kết quả là dòng 3.
INDEX trả về dòng 3 ở cột A → “NV003”.

Các ví dụ trên minh họa cách sử dụng hàm VLOOKUP ngược bằng INDEX + MATCH cực kỳ hiệu quả, đặc biệt khi làm việc với dữ liệu phức tạp, bảng nhiều chiều, hoặc khi không thể sắp xếp lại vị trí cột.

V. Những lỗi thường gặp khi áp dụng VLOOKUP ngược và cách xử lý

Những lỗi thường gặp khi áp dụng VLOOKUP ngược và cách xử lý

Mặc dù sử dụng công thức thay thế như INDEX + MATCH giúp thực hiện vlookup ngược, nhưng trong quá trình thao tác bạn vẫn có thể gặp một số lỗi phổ biến:

1. Sai chiều bảng dữ liệu hàm vlookup ngược

Lỗi phổ biến nhất khi dùng hàm VLOOKUP ngược là chọn sai chiều bảng. Nhiều người vẫn vô thức đặt cột cần dò trước cột cần trả về như cách dùng VLOOKUP truyền thống, điều này khiến MATCH không tìm đúng dữ liệu cần.

→ Giải pháp: Kiểm tra kỹ lại thứ tự cột – với MATCH thì cột điều kiện có thể nằm sau cột trả về, điều mà VLOOKUP không làm được.

2. Dữ liệu chứa khoảng trắng hoặc định dạng không khớp

Khi MATCH không tìm thấy giá trị, nguyên nhân có thể là:

Ô dữ liệu bị thừa khoảng trắng đầu/cuối.
Dữ liệu số bị nhập dưới dạng text (và ngược lại).
Dữ liệu có dấu tiếng Việt sai bảng mã hoặc có ký tự ẩn.

→ Giải pháp:

Dùng hàm TRIM để loại bỏ khoảng trắng: =TRIM(A1)
Dùng TEXT, VALUE hoặc ISNUMBER để chuẩn hóa định dạng.
Kiểm tra bằng công thức phụ để phát hiện các ký tự lạ: =CODE(LEFT(A1,1))

3. Nhầm lẫn giữa MATCH và VLOOKUP → Kết quả #N/A

Nhiều người khi mới học hàm vlookup ngược dễ nhầm giữa logic của VLOOKUP và MATCH, dẫn đến:

Gán nhầm vị trí đối số trong công thức.
Dùng chỉ số dòng (ROW) thay vì chỉ số cột.
Không để 0 trong MATCH dẫn tới kết quả không chính xác.

→ Giải pháp:

Kiểm tra kỹ cú pháp MATCH:

= MATCH(giá trị dò, cột điều kiện, 0)

Luôn đặt đối số thứ ba là 0 để tìm kiếm chính xác tuyệt đối.

VI. Gợi ý file Excel mẫu áp dụng VLOOKUP ngược hiệu quả

Để giúp bạn dễ dàng nắm vững cách sử dụng hàm vlookup ngược, dưới đây là một số file mẫu Excel thực hành, áp dụng logic INDEX + MATCH, có sẵn công thức và chú thích rõ ràng:

1. File quản lý nhân viên – Tra cứu ID từ tên

Sheet chứa danh sách nhân viên gồm cột tên (sau) và ID (trước).
Người dùng nhập tên → hệ thống trả về ID tương ứng bằng công thức:

=INDEX(ID_NV, MATCH(Tên_NV, Cột_Tên, 0))

2. File quản lý sản phẩm – Tìm mã từ tên hàng

Dữ liệu gồm: Tên sản phẩm, Mã sản phẩm, Giá bán.
Người dùng điền tên → lấy được mã sản phẩm.
Ứng dụng tốt cho đội ngũ bán hàng, tạo báo giá nhanh.

3. File quản lý kho – Dò mã từ vị trí

Sheet “Tồn kho” có cột vị trí đặt trước, mã hàng đặt sau.
Dùng INDEX + MATCH để lấy mã hàng theo vị trí hoặc theo tên sản phẩm nếu cột đảo thứ tự.

VII. Làm chủ Excel – Tối ưu công việc tại KingOffice

Việc thành thạo hàm VLOOKUP ngược không chỉ giúp bạn xử lý báo cáo nhanh chóng, mà còn nâng cao hiệu suất và sự chuyên nghiệp trong công việc văn phòng. Đặc biệt khi cần tra cứu dữ liệu từ các bảng phức tạp, việc biết cách kết hợp INDEX + MATCH để thay thế VLOOKUP truyền thống mang lại sự linh hoạt vượt trội – phù hợp với hầu hết các tình huống thực tế.

Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả công việc, bạn cũng cần một không gian làm việc hiện đại, tiện nghi, môi trường chuyên nghiệp. Đó là lý do vì sao KingOffice là lựa chọn hàng đầu của nhiều doanh nghiệp và cá nhân tại TP.HCM.

KingOffice – Hệ thống cho thuê văn phòng chuyên nghiệp tại TP.HCM:

Hơn 2.000 tòa nhà văn phòng từ hạng C đến hạng A, phủ khắp các quận trung tâm như Quận 1, 3, Bình Thạnh, Phú Nhuận, Thủ Đức…
Giá thuê gốc trực tiếp từ chủ đầu tư – không qua trung gian, cập nhật nhanh chóng, rõ ràng.
Miễn phí 100% dịch vụ hỗ trợ:
- Tư vấn pháp lý, thủ tục mở công ty mới.
- Thiết kế văn phòng theo nhu cầu, tối ưu không gian và ngân sách.
- Đưa đón tận nơi đi xem mặt bằng tại các tòa nhà bạn quan tâm.